حبابه والبیهحَبابه والِـبیه، از راویان حدیث شیعه می‌باشد. ۱ - نسب حبابهوى دختر جعفر و منسوب به والبه، شعبه‌اى از قبیله بنی‌اسد بود و از این‌رو به والبیه اسدیه شهرت یافت. [۱]
انساب، ج۵، ص۵۶۸.
۲ - کنیه حبابهکنیهاش امّ الندى است و شیخ طوسی احتمال داده است کنیه او أمّ البراء باشد. ۳ - اشتباه در نام حبابهنام وى را گاه به اشتباه حبّابه ضبط کرده‌اند. [۷]
تنقیح المقال فى علم الرجال، ج۳، بخش۲، ص۷۴ـ۷۵.
۴ - راوی بودن حبابهابن ماکولا [۸]
الاکمال فى رفع الارتیاب عن المؤتلف و المختلف فى الاسماء والکنى و الانساب، ج۲، ص۳۷۲.
او را از راویان حضرت علی علیه‌السلام دانسته و ابن بابویه در کتاب من لایحضره الفقیه حدیثى فقهی به روایت حبابه از امام آورده است.
رجال‌شناسان شیعه نام یا کنیه او را ذیل راویان امام حسن تا امام باقر علیهم‌السلام آورده‌اند. [۱۰]
کتاب الرجال برقی، ج۱، ص۶۲.
[۱۱]
اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۱۱۴ـ۱۱۵.
۵ - راوی بودن دختر حبابهدختر حبابه، فاطمه، را نیز از راویان امام حسن و امام حسین علیهماالسلام ذکر کرده‌اند. ۶ - حبابه و درخواست نشانه امامتبنابر یک روایت در کافی وى از امام علی نشانه امامت خواست. امام سنگریزه‌اى از او طلب کرد و آن را با خاتم خود مهر زد و توضیح داد که هر کس مدعى امامت شد اگر بر این کار توانا باشد امام مفترض الطاعه است. از آن پس حبابه آن سنگریزه را نزد یکایک ائمه تا امام رضا علیه‌السلام می‌برد و آنها آن را مهر می‌زدند. این مطلب در منابع دیگر با همان سند و متن نقل شده است. ۷ - وفات حبابهبر اساس همین روایت، گفته شده که حبابه زمان امام على تا امام رضا علیه‌السلام را درک کرده و نه ماه پس از دیدار با امام رضا علیه‌السلام درگذشته است. امام نیز لباس خود را کفن او کرده و بر او نماز گزارده است. [۲۲]
کتاب الغیبة، ج۱، ص۵۰.
۸ - صاحبة الحصاة بودن حبابهحبابه را صاحبة الحَصاة (صاحب سنگریزه) نیز نامیده‌اند. البته دو زن دیگر، به نامهاى ام غانم و ام اسلم ، هم حکایتى مشابه وى دارند و از این‌رو این سه زن، صاحبات الحَصی نام گرفته‌اند. [۲۶]
کتاب الغیبة، ج۱، ص۵۰.
[۲۷]
کتاب الغیبة، ج۱، ص۱۲۲.
۹ - حبابه در منابع شیعىدر منابع شیعی، غالبآ ذیل بحث اثبات امامت ائمه یا ذکر معجزات ایشان، درباره حبابه والبیه مطالبى آمده است، از جمله شفا یافتن مرض برص وى به دست امام حسین علیه‌السلام، [۳۱]
اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۱۱۵.
[۳۲]
نوادر المعجزات فى مناقب الائمة الهداة علیهم‌السلام، ج۱، ص۱۱۹.
[۳۴]
طب‌الائمّة، ج۱، ص۵۰۵.
جوان شدن وى در ۱۱۳ سالگى با اشاره امام سجاد علیه‌السلام [۳۷]
مناقب آل ابی‌طالب، ج۴، ص۱۳۵.
و سیاه شدن موی سپید سرش با دعای امام باقر علیه‌السلام.
۱۰ - فهرست منابع• ابن بابویه، کتاب من لایحضره الفقیه، چاپ حسن موسوى خرسان، بیروت۱۴۰۱/۱۹۸۱. • ابن بابویه، کمال الدین و تمام النعمة، چاپ علی‌اکبر غفارى، قم۱۳۶۳ش. • ابن بسطام (حسین بن بسطام) و ابن بسطام (عبداللّه بن بسطام)، طب الائمّة، چاپ محسن عقیل، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴. • ابن حمزه، الثاقب فی المناقب، چاپ نبیل رضا علوان، قم۱۴۱۲. • ابن داوود حلّی، کتاب الرجال، چاپ محمدصادق آل بحرالعلوم، نجف ۱۳۹۲/۱۹۷۲، چاپ افست قم. • ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، چاپ هاشم رسولى محلاتى، قم. • ابن عیاش، کتاب مقتضب الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، قم، مکتبة الطباطبائى. •ابن ماکولا، الاکمال فی رفع الارتیاب عن المؤتلف و المختلف فی الاسماء والکنی و الانساب، چاپ عبدالرحمان بن یحیى معلمى یمانى، بیروت. • احمد بن محمد برقی، کتاب الرجال، تهران۱۳۸۳. • حسین بن حمدان خصیبی، الهدایة الکبری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶. • دلائل الامامة، منسوب به محمد بن جریر طبری آملی، قم، مؤسسة البعثة، ۱۴۱۳. • سمعانی، انساب. • محمد بن حسن صفار قمی، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد«صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم»، چاپ محسن کوچه باغى تبریزى، قم ۱۴۰۴. • فضل بن حسن طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، قم۱۴۱۷. • محمد بن جریر طبرى آملى، کتاب نوادر المعجزات فی مناقب الائمة الهداة علیهم‌السلام، قم ۱۴۱۰. • محمد بن حسن طوسی، رجال الطوسی، چاپ جواد قیومى اصفهانى، قم۱۴۱۵. • محمد بن حسن طوسى، کتاب الغیبة، تهران(۱۳۹۸). • محمد بن یعقوب فیروزآبادی، ترتیب القاموس المحیط، چاپ طاهر احمدزاوى، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹. • سعید بن هبةاللّه قطب راوندی، الخرائج و الجرائح، قم۱۴۰۹. • محمد بن عمر کشی، اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمد بن حسن طوسى، چاپ حسن مصطفوى، مشهد۱۳۴۸ش. • کلینی، کافی. • عبداللّه مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، چاپ سنگى نجف ۱۳۴۹ـ۱۳۵۲. ۱۱ - پانویس۱۲ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، مقاله «حبابه والبیه»، شماره۵۷۶۶. |